СҚО Қоғамдық кеңесінің мүшесі Павел Афанасьев атом энергиясының пайдасына тоқталды
6 қазан күні Қазақстанда АЭС салу мәселесі бойынша референдум өтеді. Жалпыхалықтық дауыс беру алдында Өңірлік халықтық штаб мүшелері СҚО халқы арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізіп жатыр. Осы орайда СҚО Қоғамдық кеңесінің мүшесі Павел Афанасьев әлеуметтік желілердегі өзінің парақшалары арқылы азаматтардың жиі қоятын сұрақтарына жауап берді, деп хабарлайды QZ News тілшісі.
Қазақстандықтарды атом электр станциясының құрылысы қанша болатыны қызықтырады. Павел Афанасьев өзінің Facebook желісіндегі жазбаларының бірінде әлемдік тәжірибеге сәйкес қуаты 2.400 МВт АЭС салу үшін орташа 10-12 млрд. доллар немесе шамамен 5,7 триллион теңге қажеттігін айтты. Дегенмен, неғұрлым дәл есептеу ҚР-да АЭС салудың техникалық-экономикалық негіздемесі (ТЭН) сатысында белгілі болады.
“Сонымен қатар, адамдар АЭС құрылысы алдында қандай да бір зерттеулер жүргізілді ме деп те ойға шомады. 2018 жылы Қазақстанда АЭС құрылысының техникалық-экономикалық негіздемесінің маркетингтік бөлімі әзірленді. Маркетинг бөлімінің міндеттері станцияны орналастырудың перспективалы аудандарын бағалау, блоктың жалпы және бірлік қуатын анықтау болды. Зерттеу жүргізу тәсілдері, нәтижелері мен қорытындылары Жапонияның Japan Atomic Power Company (JAPC) – Marubeni Utility Services консорциумының тәуелсіз халықаралық сараптамасымен расталды және мақұлданды”, – деп атап өтті Павел Афанасьев.
Ел тұрғындарын алаңдататын тағы бір маңызды мәселе – АЭС-тің радиоактивті қалдықтарын сақтау орындары. Павел Афанасьевтің айтуынша, радиоактивті қалдықтармен жұмыс істеу үшін станцияның инфрақұрылымы аясында арнайы зауыттар салынады. Радиоактивті қалдықтар ешқайда төгілмейді, бірақ радиоактивті қалдықтар арнайы жасалған уақытша және/немесе тұрақты қоймаларда сақталуы мүмкін.
“Азаматтарды АЭС-те апат болған жағдайда кім жауапты болатындығы да қызықтырады. Бұл мәселе ядролық залал үшін азаматтық жауапкершілік туралы Вена конвенциясымен және “Атом энергиясын пайдалану туралы” ҚР Заңымен реттеледі. “Атом энергиясын пайдалану туралы” ҚР Заңына сәйкес, ядролық қондырғы операторы ядролық оқыс оқиғадан кейін азаматтық-құқықтық тұрғыда жауапты болады. Бірақ бұл жерде азаматтың залал келтірілгені туралы дәлелдері басты назарға алынады. Ядролық залал жайлы толығырақ айтсақ, мемлекеттік реттеуші орган АЭС операторының қызметін қадағалауға, лицензиялар беруге, инспекциялар жүргізуге және нормалар мен ережелердің сақталуын бақылауға жауапты екенін атап өту маңызды”, – деп атап өтті Павел Афанасьев.
Сондай-ақ, жерлесіміз ядролық технологияларды жеткізуші АЭС-тің барлық жабдықтарының жарамды күйіне кепілдік беретінін айтты. АЭС конструкциясында қандай да бір ақаулар немесе жабдықтың кемшіліктері анықталған жағдайда, өнім беруші АЭС-тің ақаулы жұмысының салдары үшін жауапты болады. Павел Афанасьев станцияны салуды жоспарлап отырған жер туралы да айтты.
“Құрылыс кезінде экология мәселелері назарға алынады. Алдын ала бағалау Балқаш көлінің экожүйесіне қауіп төндірмейтінін көрсетті. Табиғи су айдындарының жағасында АЭС салу тәжірибесі барлық жерде кездеседі және әлемдегі бірде-бір ел станцияның су айдындарына теріс әсер ету жайтына тап болған жоқ. Керісінше, АЭС-ті қоршаған экожүйе белгілі бір дамуға ие болады. Мысалы, АЭС салқындатқыш тоғандарында балықтың ондаған түрі өсіріледі, тіпті балық аулау бойынша халықаралық чемпионаттар ұйымдастырылады. Алайда, АЭС-тің Балқаш көліне әсерін дұрыс бағалау және салқындату ісіне тиісті жобалық шешімдерді таңдау үшін көлді жан-жақты зерделеу қажет. Балқаш кем дегенде 2090 жылға дейін зерттелуі тиіс”, – деп атап өтті Павел Афанасьев.
Қазақстанда екі ірі ғылыми-зерттеу ұйымы жұмыс істейді: Қазақстан Республикасының Курчатов қаласындағы Ұлттық ядролық орталығы және Алматы қаласындағы Ядролық физика институты, олар АЭС салу процесінде ғылыми-техникалық қолдау рөлін атқарады, – дейді Павел Афанасьев.
“Аталған ұйымдардың маңызды деректер нысаны болып бірегей ядролық зерттеу реакторлары саналады. Олар іске қосылғаннан кейін Қазақстан үшін ғылыми эксперименттер жүргізу, сондай-ақ еліміздің халық шаруашылығының түрлі салаларына ядролық физика әдістерін енгізу үшін кең мүмкіндіктер ашылды”, – деп атап өтті Павел Афанасьев.