СҚО жүк тасымалдаушылары “Бидайық” өткізу пункті арқылы электрондық кезекті енгізуге қарсы

Солтүстік Қазақстан облысының кәсіпкерлер палатасына Ақжар және Уәлиханов аудандары жүк тасымалдаушыларының ұжымдық өтініштері келіп түсті.  Кәсіпкерлер “Бидайық” өткізу пункті арқылы Ресей Федерациясына электрондық кезекті енгізуге қарсы. Мәселе Кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі кеңестің отырысында қаралды, деп хабарлайды QZ Мedia тілшісі.

1 қарашадан бастап “Бидайық” өткізу пунктінде пилоттық режимде электрондық кезек жүйесі іске қосылды, оны сілтеме бойынша тіркелу арқылы пайдалануға болады cgr.qoldau.kz/ru/start немесе “CarGoRuqsat” қосымшасында.

“Тасымалдаушыларда осы пилоттық жобаның енгізілуімен шекарадан өтуге байланысты қосымша жүктемелер пайда болды. Өз кезегін брондау үшін сайтта тіркелу, жүргізуші мен көлік туралы мәліметтерді енгізу, шекарадан өтудің қолайлы күнін таңдау қажеттілігі туындады. Алайда, бұл аудандарда интернет нашар. Сонымен қатар, бұл өткізу пунктінде кептеліс болмайды”, – деп атап өтті СҚО Кәсіпкерлер палатасының Кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бөлімінің бастығы Айдос Кенбейілов.

СҚО бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің өкілдері түсіндіргендей, электрондық кезекті енгізу өткізу пункттерін көлік құралдарының кептелісінен арылтуға, шекарадан өтудің жеделдігі мен ашықтығын қамтамасыз етуге және бақылау рәсімдерін орындау уақытын барынша азайтуға бағытталған.

“Неліктен пилот үшін “Бидайық” өткізу пункті таңдалды? Өйткені Бидайықта көлік өте аз және жүйені сынауға, қандай себептерді, қандай салдарларды көруге мүмкіндік бар. Шын мәнінде, бұл пилоттық жоба Өзбекстанмен, Қытаймен сыртқы шекараларда іске қосылған, қалыпты жұмыс істейді. Интернетке келетін болсақ, сіз кезекке кем дегенде бір ай бұрын, кем дегенде бірнеше күн бұрын үйден немесе кез-келген жерден тапсырыс бере аласыз. Салық есептілігін тасымалдаушылар онлайн тапсырады, сондай – ақ кезекке кез келген күн мен уақытқа кіріп, тапсырыс бере алады және тәулік ішінде бұл кезек әрекет етеді”, – деді СҚО бойынша Мемлекеттік кірістер департаменті басшысының орынбасары Дамир Нұрғалиев.

Ал осы мәселе бойынша тасымалдаушылардың пікірі басқаша. Олардың айтуынша, Ресей Федерациясына тапсырыстар мен жүктерді тасымалдау мерзімдері кез келген сәтте болуы мүмкін, сондықтан кәсіпкерлерге көрші елге баруды алдын-ала жоспарлау мүмкін емес. Бұдан басқа, тасымалдаушылар үшін электрондық кезектің енгізілуімен шекараны бір кесіп өткені үшін 1 АЕК мөлшерінде жаңа төлем пайда болады, ол 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданыста болады. 

“Уәлиханов ауданында 200 жеке тасымалдаушы-жеке кәсіпкер бар. Біз Ресей Федерациясымен 200 км шегінде жұмыс істейміз. Пилоттық жоба айына бір немесе екі рет шекарадан өтіп, халықаралық тасымалдарды тасымалдайтын жүк көліктері үшін қолайлы деп санаймыз.  Олар бір рет шекарадан өтіп, миллион табыс табады, ал біз осы соманың жартысын табу үшін 20 рет баруымыз керек. Білесіз бе? Ал 1 қаңтардан бастап жол жүру ақылы болады – шекарадан бір өту үшін 1 АЕК, бұл қазір тегін. Сонымен, жүк көлігі бір рет өтіп, миллион табады, бұл ретте бар-жоғы 3450 теңге төлейді, ал біз 20 рет жүріп, 69 мың теңге төлеуіміз керек!?”,- дейді жеке кәсіпкер Ақылбай Ибрагимов.

Мемлекеттік кірістер департаментінің өкілдері түсіндіргендей, бұл Премьер-Министр орынбасарының тапсырмасы, оған сәйкес “CarGoRuqsat” бойынша төлемдер шекараны инфрақұрылымдық дамытуға жұмсалатын болады. Кеңес мүшелері бұл төлем қандай нормативтік құжатпен қабылданғанын және заң талап еткендей Салық кодексіне енгізілгенін сұрады.

“Бұл сәл қисынсыз болып шығады. Кез-келген төлем, кез-келген салық тек Салық кодексінде болуы керек. Егер қазір әрбір министр төлемдерді мақұлдайтын болса, бұл дұрыс болмайды. Бізде міндетті төлемдер бар, олар тек Салық кодексінде қарастырылған. Бұл бюджетке түсетін нәрсе, егер ол бюджетке түспесе, онда бұл басқа мәселе. Иә, тәртіпті министрлік бекітуі мүмкін – бұл ереже ретінде, ал мұнда 1 АЕК төлемі бар ма? Сондықтан төлем тәртіп сөзіне жататынына күмәнім бар”, – деді СҚО ПП кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл кеңесінің төрағасы Инесса Қуанова.

Жаңа төлем және оның мөлшері жазылған нормативтік актіге СҚО бойынша Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл Агенттігі департаментінің өкілдері де қызығушылық танытты.

“Осы аудандардың жеке кәсіпкерлерінің наразылықтары түсінікті, егер олар мемлекеттік шекараны күн сайын немесе күнара кесіп өтсе, онда олар үшін бұл төлем жүктемесі шынымен де маңызды болады. Мұндай жағдайлар үшін ережеде шағын кәсіпкерлер үшін қандай да бір шарттарды, төлемдерді саралауды қарастыру қажет деп санаймын”, – деді СҚО бойынша сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл департаментінің превенция басқармасының басшысы Дамир Хабибулин.

Сондай-ақ, кеңес мүшелері мемлекеттік кірістер департаменті өкілдерінің жүйенің салық бойынша борышкерлерді анықтауға мүмкіндік беретіндігі туралы ұстанымын толық түсінбеді, егер оның салық берешегі болса, тасымалдаушыға шекарадан өтуге жол берілмейді.

“МКД өкілдерін тыңдағаннан кейін мен бұл жоба олардың тәуекелдерін басқару және кәсіпкерлерді тексеру, көлеңкелі экономикамен күресу және т. б. бойынша жұмысын жеңілдету үшін қажет екенін түсіндім. Көлеңкелі немесе көлеңкелі емес бизнесте кім бары көрінеді. Содан кейін, егер кәсіпкердің әлеуметтік салығы бойынша қарызы болса, шекарадан өтуді қалай шектеуге болатындығы маған түсініксіз. Біздің заңнамада егер тұлғаның 3 мың теңге берешегі болса, онда оның шекарадан өтуге құқығы жоқ деп жазылған ба?! Мысалы, мен мұны бірінші рет естимін. Мен жеке кәсіпкер ретінде жеке төлемдерді тоқсанына бір рет төлей аламын. Бірақ бұл төлем қарыз сияқты көрінуі мүмкін”, – деп таң қалды кеңес мүшесі, заңгер Наурызбай Исмаилов.

Өз кезегінде МКД өкілдері бұл әзірге бізге қатысты емес екенін түсіндірді. Машиналардың үлкен ағыны бар бекеттер бар. Соларда болуы мүмкін деген болжам айтты. “Ақпараттық-есепке алу орталығы” АҚ жетекші маманы Марат Мусиннің ақпараты бойынша, қазіргі уақытта “Бидайық” шекара бекеті арқылы күніне орта есеппен 20-30 машина өтеді. Оның айтуынша, қазір кезекті брондау кезінде ешқандай проблема жоқ, жақсы интернетпен 5 минут ішінде “Орын алуға” болады. Сондай-ақ осы аймақтағы әлсіз интернет мәселесі ескерілді. Бекеттерде тасымалдаушылар пайдалана алатын қосымша Wi-Fi маршрутизаторлары сатып алынған

Тасымалдаушылардың өтініштерін қарау нәтижесінде кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау жөніндегі кеңес мүшелері екі маңызды проблеманы анықтады. Біріншісі – осы пилоттық жобаның орындалуын қамтамасыз ететін тиісті инфрақұрылымның болмауы: техникалық дайындықтың әлсіздігі, интернеттің төмен деңгейі, тасымалдаушылардың “Кезекті электрондық брондау” қызметін алу шарттары туралы хабардар болмауы, оператор арқылы өзіне-өзі қызмет көрсету терминалдары бойынша кезекті брондаудың баламалы мүмкіндігінің болмауы. Екінші мәселе – мемлекеттік шекарадан өту үшін ақы алу және оның заңдылығы. Осы мәселелердің барлығын уәкілетті органдар қысқа мерзімде назарға алып, түсінуі тиіс. Электрондық кезекті енгізу қажеттілігі айқын, бірақ алдымен мемлекеттік органдар осы жобаны іске асырудың барлық тұстарын мұқият пысықтауы керек.