Солтүстікқазақстандықтар Адам құқықтары жөніндегі уәкіл мекемесіне қандай шағымдармен келеді
Қазақстанның Конституциясында әрбір қазақстандыққа кепілдік берілген негізгі құқықтар, соның ішінде өмір сүру құқығы, сөз бостандығы құқығы, медициналық көмек алу құқығы, білім алу құқығы және т.б. Мәселен, 2024 жылы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің Солтүстік Қазақстан облысы бойынша өкілдігіне 403 өтініш келіп түскен, деп хабарлайды QZ News тілшісі.
«Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл туралы» Конституциялық заңға сәйкес Адам құқықтары жөніндегі уәкіл қызметінің міндеттері адам мен азаматтың бұзылған құқықтары мен бостандықтарын қалпына келтіруге жәрдемдесу, құқықтары мен бостандықтарын нығайтуға жәрдемдесу болып табылады.
«Соңғы жылдары құқық қорғау институтының қызметі белсендіріліді. Бұл Уәкілдің рөлі мен мәртебесін нығайтуды және оның өңірлік өкілдері институтын қалыптастыруды қамтамасыз еткен конституциялық реформалардың нәтижесі. Уәкіл институты бұзылған құқықтарды қалпына келтіруге, Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін жетілдіруге, адам құқықтары мен бостандықтарын ынталандыруға және ілгерілетуге жәрдемдесудің тиімді құралы болып табылады және бұл оның басты міндеттері», – деді Адам құқықтары жөніндегі Уәкілдің СҚО бойынша өкілі Жанат Жұмабаев.
Уәкіл өкілінің облыстың арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін, қоғамнан уақытша оқшаулауды қамтамасыз ететін тиісті ұйымдар мен мекемелерде орналасқан немесе жазаны өтеуге арналған тұлғаларға келуге және олармен сөйлесуге құқығы бар екені атап өтілген.
«Өтініш берушілерге өздерін қорғау үшін қолдануға болатын заңдық жолдар мен құралдар туралы кеңес беріледі. Нәтижелер бойынша Омбудсмен мән-жайларды тексеру үшін құзыретті органдарға хаттар жібере алады. Көбінесе арызданушылар тергеу органдарының әрекеттері мен әрекетсіздігіне, сот актілерімен келіспеушіліктеріне, сотталғандардың құқықтарының бұзылуына шағымданады. Бізге әлеуметтік қамсыздандыру, денсаулық және еңбек құқықтарының бұзылуы, мүгедектердің құқықтарының бұзылуы және басқа да мәселелер бойынша өтініштер түсіп жатады», – деп түсіндірді спикер.
Азаптаулар немесе басқа да қатыгез, ар-намысты қорлайтын әрекеттер туралы хабарламалар түскен кезде, мекемелерге дереу бару, оның ішінде ұлттық алдын алу тетігінің қатысушылары ұйымдастырылады және жүзеге асырылады. Шағымдардың өзі мазмұнына қарай мұндай мән-жайларды тексеру үшін дереу прокуратураға жіберіледі.
«Сонымен қатар азаматтардың 133 жеке қабылдауы өткізілді. Қылмыстық-атқару жүйесі мекемелеріне бару кезінде сотталғандардың құқықтарына және оларды ұстау жағдайларына мониторинг жүргізіліп, жеке кездесулер оларға мәселені тікелей айтуға, шағым қалдыруға немесе түсініктеме алуға мүмкіндік береді; Барлық колонияларда шағымдарды беруге арналған электронды терминалдар орнатылған. Сотталғандар тікелей сотқа және қадағалау органдарына шағымдана алады, бұл түрме әкімшілігі тарапынан цензураны жояды. Терминалдар да жүйе шараларының бірі болып табылады. Олар бірнеше рет басу арқылы Бас прокуратураға немесе Ішкі істер министрлігіне хабарласуға мүмкіндік беретін жеңілдетілген жүйелік қолдаумен жабдықталған. Бұл терминалдар жазасын өтеушілер еркін кіретін орындарда – асханалар, кітапханалар, жатын бөлмелер және т.б. орналасқан», – деп түсіндірді Жанат Жұмабаев.