Жалақының өсуі қазақстандықтардың өмір сүру сапасын жақсартқан жоқ – сарапшы
Табыс деңгейінің өсуімен қатар өмір сүру сапасының жақсаруы күтіледі. Алайда, қазақстандықтар әлі де табысының көп бөлігін азық-түлікке жұмсауда, бұл жағымсыз көрсеткіш болып табылады, деп хабарлайды QZ News NUR.KZ сайтына сілтеме жасап.
Қазақстандағы орташа жалақы 2024 жылдың соңғы үш айында 11,4%-ға өсіп, 434 982 теңгеге жетті. Дегенмен, тәуелсіз сарапшы Азамат Саменов Economy.kz басылымына жазған мақаласында қазақстандықтардың табысының жартысына жуығы әлі де азық-түлікке жұмсалып жатқанын атап өтті. Соңғы 7 жылда орташа жалақы 2,6 есеге өскеніне қарамастан, бұл шығындар құрылымында айтарлықтай өзгеріс әкелмеген.
“XIX ғасырда неміс статистигі Энгель өмір сүру деңгейі мен азық-түлікке жұмсалатын шығындар арасындағы байланысты анықтаған. Оның зерттеулеріне сәйкес, адам немесе отбасы табысының көп бөлігін тамаққа жұмсайтын болса, олардың өмір сүру деңгейі төмен болып саналады, өйткені білім, денсаулық, демалыс және инвестиция сияқты басқа қажеттіліктерге қаражат аз қалады,” – делінген дереккөзде.
Бұл тұтыну моделінің белгілі бір иерархия бойынша құрылатындығымен түсіндіріледі: алдымен негізгі қажеттіліктер (азық-түлік, баспана) қанағаттандырылады, содан кейін ғана жайлылық пен даму қажеттіліктеріне қаражат бөлінеді.
“Алайда, орташа жалақының айтарлықтай өсуіне қарамастан, отбасылардың азық-түлікке жұмсайтын шығындарының үлесі өзгеріссіз қалып, шамамен 50% деңгейінде сақталуда. Тіпті 2017 жылмен салыстырғанда бұл көрсеткіш артқан – 46,6%-дан 50%-ға дейін өскен,” – дейді сарапшы.
Бұл Қазақстандағы нақты өмір сүру деңгейінің айтарлықтай өзгермегенін, тіпті 2017 жылдан бері кері тенденция байқалғанын көрсетеді (2020 жылы бұл көрсеткіш сәл жоғары болған). Яғни, халықтың негізгі табысы әлі де бастапқы қажеттіліктерді қамтамасыз етуге жұмсалуда.
“Сонымен қатар, Қазақстандағы азық-түлік шығындарының өңірлік құрылымын талдау өңірлер арасындағы алшақтықтың артып келе жатқанын көрсетеді. Бұл – елдегі өмір сүру деңгейінің теңсіздігі күшейіп жатқанын білдіреді. Азық-түлікке ең көп қаржы жұмсайтындар – Алматы, Түркістан, Жамбыл және Маңғыстау облыстарының тұрғындары. Бұл аталған өңірлерде отбасы бюджетіне жүктеменің жоғары екенін көрсетеді,” – деп түйіндеді сарапшы.